Februari 1944 - KP-Alkmaar overvalt stadhuis Alkmaar

De KP-Alkmaar was in het begin een tamelijk los verband. Op 15 februari 1944 werd het stadhuis van Alkmaar overvallen, dit was een van hun eerste overvallen. De buit was beperkt en Jan Hoberg  wordt gearresteerd en op 14 april 1944 op de Waalsdorpervlakte gefusilleerd. De schamele buit bestond uit persoonsbewijzen en wat geld.

Maart 1944 - KP-Alkmaar overvalt distributiekantoor Venhuizen

Onderduikers hadden dringend behoefte aan zaken als persoonsbewijzen en bonkaarten, maar konden die vanzelfsprekend niet zelf krijgen. Daarvoor waren zij afhankelijk van knokploegen. Met enige regelmaat overvielen knokploegen distributiekantoren om aan die persoonsbewijzen en bonkaarten te komen. Dit is het verhaal van de succesvolle overval van de KnokPloeg Alkmaar op het distributiekantoor van Venhuizen.

Mei 1944 - KP-Alkmaar overvalt het distributiekantoor Heiloo

Onderduikers hadden dringend behoefte aan zaken als persoonsbewijzen en bonkaarten, maar konden die vanzelfsprekend niet zelf krijgen. Daarvoor waren zij afhankelijk van knokploegen. Met enige regelmaat overvielen de knokploegen distributiekantoren om aan die persoonsbewijzen en bonkaarten te komen.

Augustus 1944 - KP-Alkmaar overvalt het distributiekantoor Oudorp

Na de succesvolle overvallen op de distributiekantoren van Venhuizen en Heiloo, wordt op 19 augustus 1944 het distributiekantoor van Oudorp overvallen door de KP-Alkmaar. De tip dat er op 18 augustus 3.000 stuks oproepingskaarten in Oudorp worden geleverd blijkt zeer waardevol.

September 1944 - Spoorwegstaking in Alkmaar

“De kinderen van Versteeg moeten allen onder de wol” luidde in september 1944 de boodschap. Deze zin werd niet op de radio voorgelezen, maar was de geheime code die de NS-directie afgesproken had met een verzetsman die in verbinding stond met de Nederlandse regering. De code werd gegeven nadat het stakingsbevel op Radio Oranje was uitgezonden, zodat de NS-directie er zeker van kon zijn dat het bedrijf in opdracht van de regering echt in staking moest.  Ook in Alkmaar werd er gestaakt.

Oktober 1944 - Slag bij Rustenburg

Hoe een wapendropping in de Wogmeer polder fout gaat en de transportploeg 's nachts in een hinderlaag van Landwachters rijdt. De represaille acties van de Feldgendarmerie  en de Sicherheits Dienst vroeg in die ochtend leiden tot vele slachtoffers.

Slag bij Rustenburg - Kritische noot mw. Greidanus-de Bie 

De meeste leden van de Binnenlandse Strijdkrachten (BS) waren pas na september 1944 tot het verzet toegetreden en hadden dus geen verzetservaring. Dit heeft zeker meegespeeld bij de slag bij Rustenburg. Lees hier de kritische analyse van mv. Greidanus-de Bie.

December 1944 - De overval op Huize Westerlicht

Huize Westerlicht was voor de oorlog een vrij luxueus bejaardentehuis. Er waren goede voorzieningen, een eigen broodbakkerij en wasserij, er was een bibliotheek met 2.000 boeken, en een concert- en toneelzaal met 250 zitplaatsen. Elke 14 dagen organiseerde men een uitvoering, zang, dans of film. Geheel in de geest van die tijd waren er vijf verpleging klassen.  In de oorlog maakte Huize Westerlicht een spannende tijd door. Tot twee keer toe werd het gevorderd door de Duitsers. Dat verhinderde niet dat Westerlicht  een centrum van de Alkmaarse illegaliteit werd. In 1944 was zelfs het gewestelijke commando van de BS (Binnenlandse strijdkrachten) een tijd lang in het gebouw gevestigd.

Januari 1945 - Overval op bevolkingsregister Koedijk

Op 2 januari 1945 is een overval beraamd op het bevolkingsregister van Koedijk. Als buit worden het bevolkingsregister en andere handige zaken voor het vervaardigen van vervalsingen zoals stempels meegenomen.

Februari 1945 - Huiszoeking aan de Nieuwpoortslaan

In Alkmaar bestaat de verzetsgroep met als codenaam “4710”. Het onderdeel van die groep, waarvan onder meer de broers Wim en Jo van de Veen lid zijn, bestaat uit ongeveer 16 man.

Maart 1945 - Aanslag aan de Noordervaart

Op 22 maart 1945 worden drie personen van de Grenzaufsichtstelle, in de Schermer op de Noordervaart, tussen de Zuidervaart en de Omval, door drie leden van de Knokploeg-Ursem beschoten. 

Maart 1945 - Vijf Alkmaarse verzetsmensen vermoord in Zaandam 

Op 10 maart 1945 werden in Zaandam vijf Alkmaarderse verzetsmensen vermoord door de Duitsers als vergelding voor de liquidatie van Willem Elhardt, chef van de waterpolitie in Zaandam en lid van de NSB. De slachtoffers waren: Rens Rempt, Johannes Petrus Jacobus van Roon, Gerardus Hubertus Cevat, Antonius Johannes van de Kamer en Willem Zwart. 

April 1945 - Aanslag spoorlijn Alkmaar - Den Helder

In de nacht van 5 op 6 april 1945 start het 822e bataljon Georgiërs, dat door de Duitsers op Texel was ingekwartierd, de operatie “Dag der Geboorte”. De Georgiërs willen niet ingezet worden bij de strijd tegen de geallieerden en zijn bovendien bang dat ze in hun thuisland na de oorlog gezien worden als handlangers van de Duitsers. De opstand kost 565 Georgiërs, 117 bewoners van Texel en meer dan 800 Duitsers het leven.

Omgekomen verzetsmensen uit Alkmaar en omgeving

Tijdens de oorlogsjaren kwamen verschillende Alkmaarse en omgeving, betrokken verzetsmensen om het leven. Verschillende verzetsmensen waren al in een vroeg stadium bij het verzet betrokken, maar velen werden pas vanaf september 1944 actief. 

Bob van Amerongen en de PP-groep

In het verzet vervulde Bob van Amerongen een belangrijke rol, na de oorlog  zette hij zich in voor verslaafden. Bob van Amerongen maakte, samen met Jan Hemelrijk, allebei halfjoden, deel uit van het verzet in en rond Alkmaar. Hun PP-verzetsgroep stond echter los van de LO, de Landelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers, en kreeg daardoor pas veel later waardering.

Knokploeg Alkmaar en haar SD-contacten 

De knokploeg Alkmaar had initieel alleen indirecte contacten met de Sicherheitsdienst (SD). Later, vanaf mei 1944 verkregen ze ook directe contacten. Deze contacten waren belangrijk voor de inlichtingen voor het verzet. 

Verzetsgroep 4710 

Augustus 1944 wordt de Alkmaarse verzetsgroep 4710 opgericht die nauw samenwerkte met de Binnenlandse Strijdkrachten en werd ingeschakeld voor overvallen op zwarthandelaars en dergelijke figuren. De verzetsgroep bestond uit zo’n 16 man. Op zondag 18 februari 1945 worden zes van hen opgepakt en allen gefusilleerd.

LO en NSF in Alkmaar 

De Landelijke Organisatie voor hulp aan Onderduikers (LO) was ten tijde van de Tweede Wereldoorlog een verzetsbeweging in Nederland. In Alkmaar ontstond een groep, onder leiding van Fritz Conijn en zijn zwager Doeko Bosscher, die achtergebleven gezinnen van uitgeweken zeelieden ondersteunde en onderduikers hielp.

Nel Lind - verzetsnaam Suze de Wit

Nel's verzetswerk begon met het rondbrengen van illegale krantjes. Later werd ze onderdeel van de groep Luctor et Emergo (later Fiat Libertas geheten). De groep hielp onder andere geallieerde vliegtuigbemanningsleden aan valse papieren en burgerkleding en zette een netwerk op om via Belgie en Frankrijk naar Engeland te reizen. De groep werd echter in 1943 ontmanteld door de Sicherheitsdienst, Nel werd gevangen genomen en in 1944 getransporteerd naar Duitsland. Daar is ze bevrijd en zo heeft ze de oorlog overleefd.

Duitse Kareltje

Karl Weinreich was een Duits soldaat, afkomstig uit Hamburg en zat in de herfst van 1942 met verlof in Limmen. Hij had verkering met een Hollands meisje, maar als soldaat van de Wehrmacht moest hij weldra terug naar het front, befehl ist befehl. Maar Karl had genoeg van dat soldatenleven, hij deserteerde en kwam bij het verzet. 

Sabotage van telefoonleidingen

Sabotage bleef in de eerste bezettingsjaren beperkt tot incidenten. Soms sneden verzetsmensen telefoonkabels door of vernielden spoorrails.  De hinder die ze hiermee veroorzaakten was vaak snel verholpen. Toch waren deze lichte vormen van sabotage gevaarlijk; voor de plegers, maar ook voor onschuldige burgers. 

Zender van de Binnenlandse Strijdkrachten Gewest XI 

De zender van Gewest XI van de Binnenlandse Strijdkrachten, die in Alkmaar is begonnen in de Spoorstraat en later naar het Sint Elisabethziekenhuis is gegaan, gaat naar de Zaanstreek. Gewest XI van de Binnenlandse Strijdkrachten bestrijkt heel Noord-Holland vanaf het Noordzeekanaal. 

Stil protest

Tijdens de Tweede Wereldoorlog pleegden mensen op vele manieren verzet. Een onschuldige en stille manier van verzet plegen was het maken van sieraden met de beeltenis van koningin Wilhelmina. Wilhelmina was gevlucht naar Londen en stond symbool in de strijd tegen de Duitse bezetter. Door het dragen van dit sieraad gaf je blijk van je trouw aan het koningshuis, zeker door een combinatie met de kleur oranje.

Ondergrondse bladen

Met het verschijnen van de illegale bladen werden de lezers van nieuws voorzien, dat er heel anders uitzag dan wat de Duitse propaganda de wereld in stuurde. De illegale pers in had daarmee een belangrijke functie en was in staat de lezers op de hoogte te houden van de werkelijke stand van zaken. 

Huiszoeking aan de Nieuwpoortslaan

In Alkmaar bestond de verzetsgroep met als codenaam “4710”. Het onderdeel van die groep, waarvan de broers Wim en Jo van de Veen lid waren, bestond uit ongeveer 16 man.

Monument De Stedemaagd

In de Alkmaarder Hout aan de Harddraverslaan, in de nabijheid van de bunker die in gebruik is als museum bij de stichting Alkmaar 40-45, staat het oorlogsmonument De Stedemaagd. Het monument is opgericht ter nagedachtenis aan alle medeburgers die tijdens de bezettingsjaren door oorlogshandelingen zijn omgekomen en in het bijzonder aan de vijf mannen die op de plaats van het monument op 17 november 1944 door de bezetter zijn gefusilleerd. 

Truus Meijer

Truus Meijer is een Alkmaarse  verzetsvrouw die voorafgaand aan en in de Tweede Wereldoorlog Joodse kinderen en volwassenen in veiligheid bracht. Samen met anderen heeft ze de levens van meer dan 10.000 Joodse kinderen gered. 

Yad-Vashem erkenning als "Rechtvaardigen onder de Volkeren” 

Een klein aantal Nederlanders heeft zich ingezet om de joodse medeburger te helpen, waaronder ook inwoners uit Alkmaar en directe omgeving. Verschillende van hen hebben een onderscheiding gekregen van Yad Vashem als "Rechtvaardigen onder de Volkeren". Dit is een uit de Talmoed afkomstige eretitel, die door Israël wordt gegeven aan niet-Joden, die Joden ten tijde van de Holocaust hebben helpen onderduiken, ontkomen en overleven. 

Deze pagina geeft een overzicht van degenen die de Yad Vashem-onderscheiding "Rechtvaardigen onder de Volkeren" hebben gekregen voor hun hulp aan joden tijdens de oorlog in Alkmaar en omstreken.