Herinneringen aan de oorlogsjaren - Lien van Doorn

Herinneringen aan de oorlogsjaren van de Alkmaarse Lien van Doorn

Geboren op de Zandersbuurt in de Schelphoek, 29 november 1934.

Ik denk dat het oorlog is, veel mensen lopen naar de Platte Stenenbrug en kijken omhoog naar de hordes vliegtuigen die over komen. Mijn jeugdjaren zijn begonnen, de oorlog ook. Opoe dood in 1940 en ik vijf jaar.

Ik ben op de kleuterschool geweest op de Oudegracht bij Juffrouw Guus en Zuster Bavo. Die kleuterschool heb ik leuke herinneringen aan. Op het schoolplein waren grote houten hobbelpaarden waar je met z’n achten op kon zitten. Ze hadden ijzeren beslag en dan hobbelde je zo hoog je kon, en dat ging van “rits rats” en je sloeg bijna over de kop, maar dat was spannend. Ook waren er fornuisjes en potten en pannen, poppenwiegjes enz. Een heerlijke school. Dat mooie speelgoed hadden we thuis niet, ik speelde daar vader en moedertje zoals dat toen heette dat het een lieve lust was. Ook ben ik nog een tijdje op de Korenlaan School geweest, alles wat ik daar nog van weet is dat het schoolplein aan het water lag en daar muren van glas waren. 

Zo werd het april 1942. Mijn moeder hysterisch en in dikke tranen; onze vader was weggelopen met Wina. We begrepen er niets van want Tante Wina was toch een vriendin van Tante Rie, de zus van mijn vader, die deed toch zoiets niet? Maar vader kwam niet meer terug. Er brak een ellendige tijd aan, moeder was in verwachting van haar 4e kind midden in de oorlog. Augustus 1942 werd m’n broertje Guus geboren. 

Moeder had alles toch voor elkaar, ik weet het nog, het kleine broertje in een groot roze ledikant met een satijnen hemel met ruitjes. Ze werd veel geholpen door buurman en buurvrouw Braak. Buurvrouw Braak ging met haar ‘s nachts de boer op om te kijken of er bij boeren een zakje bonen of tarwe te krijgen waren. Mijn vader had van zijn handel rollen en lappen stof achtergelaten, die kreeg hij niet terug en mijn moeder heeft veel van die lappen stof geruild voor eten, van alles: erwten, bonen, zout, suiker en niet te vergeten sigaretten. Zo zijn wij toch een redelijk tijdje doorgekomen. Jetty Braak, mijn buurmeisje en vriendinnetje was op de gym, bij “Turnlust” en ze vertelde mij erover, nou dat wilde ik ook graag, maar hoe ik ook zeurde ik mocht niet! Later hoorde ik dat ze de 35 cent die het kostte niet kon betalen. Alimentatie bestond toen niet. Zij kreeg van Maatschappelijk Hulpbetoon 11 gulden in de week en een pak zuurkool. Daar moest zij alles van doen, huur, gas, water, eten voor vier kinderen en haarzelf. 

Toen werd het maart 1943 en de 9e zou mijn vader jarig zijn, wij mochten nooit meer naar hem toe, al gingen wij stiekem wel eens langs zijn huis (hij woonde met Wina in de St. Annastraat). Nou zei mijn moeder als je niet naar je vaders verjaardag ga, mag je naar de gymvereniging en zo weet ik dat ik op 9 maart 1943 op Turnlust gekomen ben en dat is nu 9 maart 2018 75 jaar geleden nog actief lid ook! 

Zo is het ook nog geweest, dat het trammetje Bello, op weg van of naar Alkmaar en Bergen, langs kwam en de tram beschoten werd. Dan moest ik met mijn fiets in het gras gaan liggen tot de tram en het schieten voorbij was.  

Als het donker was en er geen stroom was, dan moesten wij om de beurt op een fiets om voor licht te zorgen.  Ook was er een spinnenwiel en dan kregen, kopen dus, wij van iemand schapenwol en spon moeder garen. Dit garen werd tot strengen gemaakt, gewassen en daarna tot bollen wol gedraaid. Moeder breide vervolgens sokken, borstrokken en truien. 

De kou daar heb ik nog het meeste last van gehad. We kregen eens met St. Nicolaas van onze vader, die drie straten verderop woonde, een kar en ook kadootjes. Moeder wilde het eerst niet en wilde kar en kadootjes in het Verdronkenoord kiepen. Maar door ons krijsen en huilen deed ze het toch maar niet en wat hebben wij een plezier van die kar gehad. Ze stuurde mij en mijn broer Freek met een hakbijl naar De Hout om hout te hakken en te sprokkelen. Het hout ging vers de kachel in. In het afgesneden kanaalvak lag een boot met planken waar mensen met planken vanaf kwamen. In een mum van tijd had ik ook zo’n stuk hout en ging er mee naar huis. Moeder vroeg “is er nog meer hout?” Ja, een boot vol. Waarop zij mij en mijn broers Freek en Joop erop af stuurde. Er waren geen planken meer maar wel een lange paal. Hoe het bestaat dat niemand dat gezien heeft is mij nu nog steeds een raadsel. Een hele boot vol hout in een mum van tijd leeggehaald en drie kinderen met zo’n grote paal, die eerst gezaagd moest worden voor die naar thuis binnen kon. Het lijkt fantasie, maar het is echt gebeurd. 

Er was ook een manier om wat brandstof voor de kachel te vinden; bij het spooremplacement. Bij de Bergense spoorwegovergang lag het en je kon er kolen zeven, die daar gestort waren voor de locomotieven die toen met kolen werden gestookt. Het wemelde er van de volwassenen en kinderen die daar met een zeef gruis aan het zeven waren voor wat steenkool voor de kachel. Je werd overal op afgestuurd waar wat te halen was, ook bij het Leger des Heils op de Limmerhoek viel af en toe wel wat te halen en warm was het er. Zo was er ook Winterhulp; met kerst kon je in het stadhuis door een deur onder de trappen naar binnen. Je kreeg er een koek en warme waterchocolade, mooie kerstverhalen en propaganda over Duitsland. 

Moeder had geen geld en onvoldoende eten. Tante Lena wist samen met St. Vincentius (maatschappelijk hulp) wel een kindertehuis in Amsterdam waar mijn broertjes Joop en Freek naar toe gingen.   

De kou, luizen, vlooien, schurft, ijsbloemen op de ramen en bevroren damp op je deken. Geen eten, vliegtuigen die urenlang over kwamen. Akelige berichten van stiekeme luisteraars waar je niets van snapte. Vader weg in 1942, moeder alleen en in verwachting van de vierde. 

Zo verliep mijn jeugd in de oorlog, als oudste van de kinderen, die veel regelde zo jong als ik toen was.