Festungskabelmeßkarren

Op de Festungskabelmeßkarren was alle apparatuur ondergebracht voor het opsporen en doormeten van grondkabels. Voor het effectief opsporen en repareren van grondkabels was het van essentieel belang om de locatie van de storing zo nauwkeurig mogelijk te bepalen. Hiervoor beschikte de Kabelschalteinheit over verschillende meetapparaten. Hieronder staan foto's van een gedeelte van de meetapparatuur. Deze foto's zijn afkomstig uit voorschrift D. 797/2 "Festungskabelmeßkarren (Fest.-Kmk.), Gerätbeschreibung, Gerätnachweis und Beladeplan".

In voorschrift D. 712/5 "Merkblatt Meßanweisungen für Leitungsmeßdienst" zijn de verschillende individuele metingen uitvoerig beschreven. Deze bestonden uit dagelijkse, wekelijkse en maandelijkse controle-metingen. Vaak lag de oorzaak in de aangesloten apparaten, die bij kabelmetingen dus ook als eerst werden losgekoppeld. Voor de instandhouding van het telefoonnetwerk was tijdige opsprong van kabelschade essentieel, als ook het snel verhelpen van de storing. Het was dus belangrijk om bij een geconstateerd probleem eerst de oorzaak vast te stellen (zoals kabelbreuk, demping op de kabels, kortsluiting met een andere kabel, interferentie) en daarna met geschikte metingen de locatie te bepalen. Hierna kon, als dat mogelijk was, de verbinding worden omgelegd op een andere leiding. Hiervoor moeten beide ploegen waartussen de kabel zich bevond goed samenwerken.

PDF

PDF

Enkele relevante voorschriften voor de Festungsnachrichtentruppen:

  • D. 712/5 "Merkblatt Meßanweisung für leitungsmeßdienst (Kabeltrupp A und B)"

  • D. 797/1 "Festungskabellötkarren (Fest.-Klk.), Gerätbeschreibung, Gerätnachweis und Beladeplan"

  • D. 797/2 "Festungskabelmeßkarren (Fest.-Kmk.), Gerätbeschreibung, Gerätnachweis und Beladeplan"

  • D. 797/4 "Meßgeräte der Kabelschalttrupps - Bedienungsanweisung"

De meetapparatuur die op de Festungskabelmeßkarren geladen was, zoals die op de foto rechts te zien is:

  • Kapazitätsmeßbrücke - Kapavi

  • Strom- und Spannungsmeter

  • Kabelprüfgerät Megohmmeter

  • Ohmmeter LMP2

  • Widerstandsmeßbrücke

Daarnaast waren er nog enkele veldtelefoons geladen, een Kabelsuchgerät 37, Feldmeßkästchen 18, verschillende typen batterijen, aardingspennen (Erdstecker), steigijzers, zaklampen, en reparatie gereedschap.

Zie hieronder voor een beschrijving van de verschillende instrumenten. Verschillende zijn ook in onze expositie te zien.

Capaciteitsmeter “Kapazitätsmeßbrücke” van Hartmann & Braun, Frankfurt am Main (1938)

Met de capaciteitsmeter, ook wel Kapavi genoemd, werd de capaciteit van een aardkabels gemeten. Omdat de capaciteit een karakteristiek is voor een bepaalde kabel, kan bij vergelijk van de gemeten capaciteit met de referentiewaarde de afstand tot de breuk worden berekend. Voor het snel vinden van beschadigingen bij grondkabels was het erg belangrijk dat de locatie nauwkeurig kon worden bepaald. Voor Festungsaußenkabel (Festa Kabel) konden afstanden tot 4 km nauwkeurig worden gemeten. Capaciteitsmetingen van beter dan 1% nauwkeurigheid is met dit apparaat mogelijk.

Aan het apparaat moet een batterij en een zoemer of koptelefoon worden aangesloten.

De capaciteitsmeter in de expositie

Foto uit D. 796 "Handbuch der Fernsprech- und Signalanlagen in Festungen"

Stroom- en spanningsmeter van Siemens & Halske, Berlijn (1937)

Deze stroom- en spanningsmeter diende voor nauwkeurigere metingen van gelijk- en wisselspanningen tot 600 V en van wissel- en gelijkstroom tot 6 A. Op de wijzerplaat wordt de gelijkstroom en -spanning afgelezen op de zwarte schaal en de wisselstroom en -spanning op de rode schaal. De nauwkeurigheid is 1% voor gelijkstroom en -spanning en 1,5% voor wisselstroom en -spanning.

Omdat het een nauwkeurig instrument was, was het kistje aan de binnenzijde voorzien van rubberen strippen om schokken op te vangen.

Foto uit D. 796 "Handbuch der Fernsprech- und Signalanlagen in Festungen"

Kabeltestapparaat "Kabelprüfgerät Megohmmeter"

Met het kabeltestapparaat kon de isolatiewaarde van kabels worden gemeten, maar ook van andere elektrische apparaten zoals veldtelefoons en zelfs van hele installaties. Het apparaat had een groot meetbereik van 0,02 tot 1.000 MΩ en een hoge nauwkeurigheid. Hiermee kon de afstand tot de kabelbeschadiging uiterst nauwkeurig worden gemeten.

Foto uit D. 796 "Handbuch der Fernsprech- und Signalanlagen in Festungen"

Weerstandsmeter LMP2 van Siemens & Halske, Berlijn (versie uit 1936/1937)

Deze weerstandsmeter “Ohmmeter”, ook wel “Leitungs- oder Elementprüfer” genoemd, diende voor snelle metingen aan vooral kabels met meerdere paren. Weerstanden tot 5.000 Ω konden worden gemeten. Deze snelle metingen waren de eerste check van de weerstand van een leiding. Bij geconstateerde afwijkingen van normaal kon vervolgens een eerste inschatting worden gemaakt van de mogelijke oorzaak en afstand tot de beschadiging. Voor nauwkeurigere ohmse weerstandsmetingen moest gebruik gemaakt worden van de “Wiederstandsmeßbrücke”.

Voor de weerstandsmeter moest een platte 4,5 V batterij worden gebruikt, die in het onderste compartiment werd geplaatst. Dit is een batterij zoals die ook werd gebruikt bij zaklampen. Het handapparaat moest ingesteld worden voor de actuele spanning van de batterij via een stelschroef achter op het apparaat.


Foto uit D. 796 "Handbuch der Fernsprech- und Signalanlagen in Festungen"

Weerstandsmeter “Widerstandsmeßbrücke” van Siemens & Halske, Berlijn (1932 versie)

Met deze weerstandsmeter werd de ohmse weerstand van een leiding gemeten door de leiding parallel aan een bekende weerstand te schakelen en de schuifweerstand zo te kiezen dat er netto geen spanningsverschil tussen de schuifweerstand en de leiding was. De rechter draaiknop is de schuifweerstand, de linker meter de af te lezen spanning, die uiteindelijk op nul moest worden ingeregeld. Bij gebruik van wisselspanning moest een zoemer of koptelefoon worden aangesloten om te bepalen wanneer de spanning nul is. Met deze meter kon de leidingsweerstand nauwkeurig worden bepaald over een bereik van 0,05 tot 50.000 Ω. Zo kon de afstand tot een aardlek op 1% nauwkeurig worden bepaald.


Foto uit D. 796 "Handbuch der Fernsprech- und Signalanlagen in Festungen"

Onder de Widerstandsmeßbrücke in de expositie, het model uit 1938

Veld-meetkastje “Feldmeβkästchen 18”

Met het Feldmeßkästchen 18 konden gelijkstroom en weerstanden worden gemeten met een relatief lage nauwkeurigheid. Het was geschikt voor gelijkspanningen van enkele tienden tot 300 V en weerstanden van ongeveer 10 tot 10.000 Ω. Het werd gebruikt voor het testen van batterijen en accu’s, apparatuur en leidingen. Het kastje had een handige functie voor het testen van batterijen: als die bijna verbruikt zijn, maar lang hebben gelegen zullen ze alsnog een hoge initiële spanning geven. Door de N-toets werd de batterij kort belast en zo kon de werkelijke spanning worden gemeten.

Voor deze meetkast moest een platte 4,5 V batterij worden gebruikt, die aan de achterkant werd geplaatst. Dit is een batterij zoals die ook werd gebruikt bij zaklampen.

Feldmeßkästchen 18 zoals ze in de expositie te zien zijn, links de oude en rechts de vernieuwde uitvoering n.A. (neuer Art)

Kabelzoekapparaat "Kabelsuchgerät 37"

Met het kabelzoekapparaat kon de loop van grondkabels worden bepaald. Het bestaat uit twee individuele apparaten: de magnetische zoemer "Magnetsummer" en de kabelzoeker "Kabelsucher".

Een voorwaarde voor het gebruik was dat op de kabel kon worden ingebroken. Op deze inbreuk werd met de magnetische zoemer een elektromagnetische wisselveld op de kabel aangebracht, die vervolgens met de kabelzoeker wordt opgepikt als de zoeker recht boven de kabel wordt gehouden. Met een zigzaggende beweging met de zoeker kon vervolgens de loop van de kabel dus worden bepaald. Het maakt hierbij niet uit of de kabel naast andere kabels ligt, in een goot of onder bijvoorbeeld cement.

De twee apparaten waren elk geplaatst in eenzelfde bakelieten behuizing als die werd gebruikt voor de Feldfernsprecher 33.

De kabelzoeker van het "Kabelsuchgerät 37"

Stijgbeugeld "Steigeisen"

Om leidingen in bomen en palen te kunnen leggen en te kunnen repareren was er ook een paar stijgbeugels Steigeisen aanwezig, samen met een gordel. Dit waren handelsüblichen materialen, wat wil zeggen dat die materialen niet specifiek voor het leger werden gemaakt, maar uit de publieke sector werden betrokken. Het paar welke in de expositie te zien is, is met een datum gemarkeerd: CVY 1940 en Gebr. Kamm 1939 Reimscheid. De haken konden worden ingeklapt tijdens transport.

Aardingspen "Erdungsstab"

Deze aardingspennen werden zowel gebruikt bij radio-troepen als bij de telefoon-troepen. Bij de telefoon-troepen moesten ze worden gebruikt bij de toepassing van een enkelvoudige leiding i.p.v. een dubbelpolige leiding, en bij het doormeten van leidingen. Deze uitvoering was de simpelste, die makkelijk door de troepen meegenomen kon worden. De pen was van staal en had een koperen of metalen schroefbevestiging waar de draad in gefixeerd kon worden. De pen is hol en over de lengte voorzien van gaatjes, zodat, voor beter contact, er water in gegoten kon worden. Bij gebrek aan water kon er ook in geurrineerd worden. Urine werkt zelfs beter vanwege de beter geleiding. Deze pennen werden gebruikt als aarding aan bijvoorbeeld spoorlijnen, waterleidingen e.d. niet voorhanden waren.

Twee aardingspennen, in de expositie te zien